MOZART ETKİSİ
Mozart'ın müziğini dinlemekle ilişkili nörofizyolojik aktivitede bir performans artışı veya değişiklik olan Mozart Etkisi (ME), ilk kez Rauscher ve ark. (1993) tarafınca tanımlandı. Daha sonra Mozart Etkisinin var olup olmadığını kontrol etmek için başka çalışmalar yapıldı. Hetland (2000), ME'nin var olduğu, ancak belirli uzamsal görev türleri ile sınırlı olduğu sonucuna varmıştı; Mozart'ın müziği ile sınırlı değildir, ancak her müzik türü söz konusu etkiyi yaratmamıştı. Yakın tarihli bir çalışmada, ME, Hafif Bilişsel Bozukluğu (MCI) olan yaşlı hastalarda farklı bilişsel yetenekleri araştıran bir dizi testle test edildi: Elde edilen sonuçlar Mozart'ın müziğini dinlemenin uzamsal-zamansal görevler üzerinde olumlu ve tekrarlanabilir bir etkiye sahip olabileceğini gösterdi.
Kısa ve uzun süreli bellek süreçlerinde yer alan yetenekler ve anında hatırlama üzerine (Kağıt Katlama ve Kesme testi ve “Rey'in 15 kelime testi”) hastalar için bilişsel rehabilitasyonda yeni ufuklar açtı (Cacciafesta, Ettorre, Amici, ve ark., 2010). Ancak, diğer çalışmalar ME'yi tekrarlamayı başaramadı ve bazı yazarlar söz konusu fenomenin varlığını sorguladı.
Gerçekten de, müzik dinlemenin, uyarılmayı (fizyolojik aktivasyon derecesi) ve dinleyicinin ruh halini değiştirerek bilişsel görevlerin performansını etkileyebileceği hissedilmekteydi (Husain ve ark 2002; Thompson ve diğerleri, 2001). Dolayısıyla ME, uyarılma ve ruh halinin bir eseri olarak tanımlanabilir.
Bu nedenle Mozart'ın müziğinin belirli bilişsel işlevler üzerindeki olumlu etkisi için olası bir açıklama aramak gerekir.
Mozart'ı dinleme ile uzamsal-zamansal akıl yürütme arasındaki bağlantı, Trion kortikal organizasyon modeli tarafından belirtildiği gibi nöral aktivasyondaki benzerlikler tarafından desteklenir (Shaw, Silverman ve Pearson, 1985).
Müzik, daha yüksek beyin işlevlerinden sorumlu kortikal ateşleme kalıplarının ortak repertuarını ve sıralı akışını heyecanlandırmak ve hazırlamak için bir egzersiz görevi görür (Rauscher, Shaw ve Ky, 1995).
Hughes ve Find (2000), son derece spesifik fiziksel matematiksel özellikleri ve ritmik çağrışımları, fizyolojik nöronal trofizmin temelini oluşturan bilişsel işlevlerin ve nöroplastik mekanizmaların fizyolojik uyarımını üretebilen bazı müzik bestelerinin kesin mimarisini vurguladı.
Mozart'ın müziğinin ayırt edici özelliklerinden biri, melodik dizenin sık sık tekrarlanmasıdır; bu, dinleyicinin dikkatini rasyonel dinlemeden uzaklaştırabilecek “sürpriz” unsurların sanal eksikliğini belirler, burada armonik (ve melodik) gerilimin her bir unsuru dinleyicilerin beklentilerini onaylayan bir çözüm bulur.
Yazarlar, söz konusu periyodisitenin Mozart'ın müziğinin bir özelliği olan, yüksek düzeyde organize olan ve muhtemelen serebral korteksin organizasyonunu yansıtan genel bir tema ile uyumlu olduğu teorisini geliştirdi.
Mozart’ın K488 sonatını (Piyano Konçerto No 23) ve aynı periyodisite indeksine sahip diğer besteleri dinledikten hemen sonra bilişsel yeteneklerde bir gelişme olduğu gösterilmiştir.
Bilimsel kanıtlar, müzik ve beyin arasındaki etkileşimin, beynin elektriksel aktivitesi ile ilgili olarak nasıl değişikliklere neden olabileceğini göstermiştir (Rideout & Laubach, 1996).
Rausher ve ark (1995) bir elektroensefalografik çalışma önerdiler.
Sonuçlar, K488'in sağ serebral hemisferin daha verimli organizasyonu yoluyla uzamsal-zamansal akıl yürütme yeteneğini arttırdığını gösterdi. Başka bir çalışmada, müzik dinlemek, EEG’nin beta spektrumunda önemli bir artış sağladı (Nakamura, Sadato, Oohashi, et al., 1999).
Formüle edilmiş teori, müzik dinlemenin precuneus'un arka kısmının ateşlenmesini tetikleyebileceği ve bunun da uzamsal bir görevin performansına fayda sağlayabileceğidir. Jausovec ve Habe (2003), Mozart'ın müziğinin, özenli süreçler ve uzamsal-zamansal görevlerle bağlantılı beyin bölgelerindeki heyecan seviyesini nasıl etkilediğini gösterdi.
Fonksiyonel manyetik rezonans görüntülemeye (fMRI) dayalı bir çalışma (Bodner, Müftüler, Nalcioglu ve Shaw, 2001), K488'i dinlemenin, uzamsal-zamansal fonksiyonların hepsinde dahil olan dorsolateral prefrontal korteks, oksipital korteks ve serebellum ile ilgili olarak nasıl aktivasyon oluşturduğunu vurguladı. Bu bulgular, Mozart'ın müziğinin, beynin belirli alanlarının aktivasyonu ve diğer önemli olmayan alanların inhibisyonu sonucunda uzamsal-zamansal görevlerin daha iyi performansına bağlı olduğunu ve EEG güç spektrumunun müziğin etkisinin bir göstergesi olabileceğini düşündürmektedir.
Bu nedenle, Mozart müziğini dinleme ile uzamsal-zamansal görevlerde yetenek arasındaki yakın pozitif ilişki göz önüne alındığında, bu çalışmanın amacı Mozart'ın müziğinin beyin aktivitesi üzerindeki etkisini EEG'nin spektral analizi yoluyla daha fazla araştırmaktır.
Çalışmalarda günümüze kadar EEG modellerinin yaşa bağlı değişiklikleri temelinde, üç hasta grubu dahil edildi:
- Çalışmaların büyük çoğunluğunda genç yetişkinler, Mozart'ın etkisi altında uzamsal-zamansal görevlerde performans yeteneği ile ilgili referans noktası müzik alındı
- Eski bir çalışmada hafif bilişsel bozukluğu olan hastalarda Mozart etkisi rapor edildiğinden, MCI'li yaşlı hastalar (Cacciafesta ve diğerleri, 2010) incelendi;
- Bilinmeyen bilişsel bozukluğu olan yaşlı bireylerde yaşlanmanın, daha yavaş teta ve delta ritimlerinde bir artışın eşlik ettiği, baskın temel aktivite alfa ritminin kademeli olarak yavaşlaması ile belirlendiği bildirildi (Klass ve Brenner, 1995; Sloan ve Fenton, 1993).
Bu değişiklikler, sağlıklı yaşlı bireylere kıyasla, MCI'li bireylerde ve hatta demanslı bireylerde daha erken gelişmiş ve belirgin olabilir (Soininen, Partanen, Laulumaa ve diğerleri, 1991).
Mozart Etkisi, nörofizyolojik aktivitede performans/değişim artışı olarak tanımlandı. Mozart'ın müziğini dinledikten sonra EEG modelinde daha fazla alfa bandı gözlendi. Daha fazla alfa bandı bellek, biliş ve problem çözmeye açık zihinle bağlantılı olduğu bilinmektedir. Yani Mozart'ın müziği, dikkatli ve bilişsel işlevlerle ilgili nöronal kortikal devreleri "aktive edebilir" (Verrusio ve ark. 2015)
Bu yazıyı okurken Mozart’ın K488’ini https://www.youtube.com/watch?v=BMYjGkgzinU’den dinleyebilir, belleğinizi geliştirebilirsiniz.
KAYNAKLAR
F.H. Rauscher, G.L. Shaw, K.N. Ky Music and spatial task performance Nature, 365 (6447) (1993), p. 611.
L. Hetland. Listening to music enhances spatial–temporal reasoning: Evidence for the “Mozart effect” Journal of Aesthetic Education, 34 (3–4) (2000), pp. 105-14.
M. Cacciafesta, E. Ettorre, A. Amici, et al. New frontiers of cognitive rehabilitation in geriatria age: The Mozart Effect (ME) Archives of Gerontology and Geriatrics, 51 (3) (2010), pp. 79-82.
G. Husain, W.F. Thompson, E.G. Schellenberg. Effects of musical tempo and mode on arousal, mood and spatial abilities. Music Perception, 20 (2002), pp. 151-171.
W.F. Thompson, E.G. Schellenberg, G. Husain. Arousal, mood, and the Mozart effect. Psychological Science, 12 (3) (2001), pp. 248-251.
G.L. Shaw, D.J. Silverman, J.C. Pearson. Model of cortical organization embodying a basis for a theory of information processing and memory recall. Proceedings of the National academy of Sciences of the United States of America, 82 (1985), pp. 2364-2368.
F.H. Rauscher, G.L. Shaw, K.N. Ky. Listening to Mozart enhances spatial–temporal reasoning: Towards a neurophysical basis. Neuroscience Letters, 185 (1995), pp. 44-47.
J.R. Hughes, J.J. Find. The Mozart effect: Distinctive aspects of the music – A clue to brain coding?. Clinical Electroencephalography, 31 (2) (2000), pp. 94-103.
B.E. Rideout, C.M. Laubach. EEG correlates of enhanced spatial performance following exposure to music. Perceptual and Motor Skills, 82 (1996), pp. 427-432.
F.H. Rauscher, G.L. Shaw, K.N. Ky. Listening to Mozart enhances spatial–temporal reasoning: Towards a neurophysical basis. Neuroscience Letters, 185 (1995), pp. 44-47.
S. Nakamura, N. Sadato, T. Oohashi, et al. Analysis of music–brain interaction with simultaneous measurement of regional cerebral blood flow and electroencephalogram beta rhythm in human subjects. Neuroscience Letters, 275 (1999), pp. 222-226.
N. Jausovec, K. Habe. The, “Mozart effect”: An electroencephalographic analysis employing the methods of induced event-related desynchronization/synchronization and event-related coherence Brain Topography, 16 (2) (2003), pp. 73-84.
M. Bodner, L.T. Muftuler, O. Nalcioglu, G.L. Shaw. fMRI study relevant to the Mozart effect: Brain areas involved in spatial–temporal reasoning. Neurological Research, 23 (7) (2001), pp. 683-690.
M. Cacciafesta, E. Ettorre, A. Amici, et al. New frontiers of cognitive rehabilitation in geriatria age: The Mozart Effect (ME). Archives of Gerontology and Geriatrics, 51 (3) (2010), pp. 79-82.
D.W. Klass, R.P. Brenner. Electroencephalography of the elderly. Journal of Clinical Neurophysiology, 12 (2) (1995), pp. 116-13.
E.P. Sloan, G.W. Fenton. EEG power spectra and cognitive change in geriatric psychiatry: A longitudinal study. Electroencephalography and Clinical Neurophysiology, 86 (6) (1993), pp. 361-367.
H. Soininen, J. Partanen, V. Laulumaa, et al. Serial EEG in Alzheimer’s disease: 3 year follow-up and clinical outcome. Electroencephalography and Clinical Neurophysiology, 79 (5) (1991), pp. 342-348.
W. Verrusio , E. Ettorre E, E. Vicenzini et al. The Mozart Effect: A quantitative EEG study. Conscious Cogn. 2015 Sep;35:150-5.