RÜYALARIN NÖROBİYOLOJİSİ
REM ve REM dışı uyku rüya görme
REM ve NREM uyku aşamaları için farklı rüyalar tanımlanmıştır. Genellikle uyanILdığında hatırlanan canlı tuhaf rüyalar, öncelikle REM uykusuyla ilişkilidir. Derin yavaş dalga uykusu (NREM uykusu) genellikle daha statik, düşünceli rüyalarla ilişkilidir. [1] Bu rüyalar, öncelikle uzun süreli bellek konsolidasyonu sürecinde hipokampus tarafından yönlendirilir ve ağırlıklı olarak, REM uyku rüyalarında görülen nesnelerin rastgele yeni kombinasyonu olmadan "gerçekleştikleri gibi" olayların anılarını içerir.
REM uykusu
Uyanma genellikle hızlı göz hareketi uykusu (REM) sırasında gerçekleştiğinden, canlı tuhaf REM uykusu rüyaları, hatırlanan en yaygın rüya türüdür. (REM uykusu sırasında bir elektroensefalogram (EEG), uyku durumları arasında en çok uyanıklığa benzeyen beyin aktivitesini gösterir.) Yaşam süresi boyunca, bir kişi toplam yaklaşık altı yılInı rüya görerek [2] geçirir (bu her gece yaklaşık iki saattir) [3] Çoğu rüya yalnızca 5 ila 20 dakika sürer. [2] Rüyaların beynin neresinden geldiği, rüyaların tek bir kökeni olup olmadığı veya beynin birden fazla bölümünün dahil olup olmadığı veya beden veya zihin için rüya görmenin amacının ne olduğu kesin bilinmemektedir.
REM uykusu sırasında nörotransmiterler norepinefrin, serotonin ve histaminin salınımı tamamen baskılanır. [4] [5]
Çoğu rüya sırasında, rüya ne kadar saçma ya da garip olursa olsun, rüya gören kişi rüya gördüğünün farkında değildir. Bunun nedeni beynin mantık ve planlamadan sorumlu bölgesi olan prefrontal korteksin rüyalar sırasında azalmış aktivite göstermesi olabilir. Bu, kişinin ne olabileceğini düşünmeden rüyayla daha aktif bir şekilde etkileşime girmesine olanak tanır, çünkü gerçekte normalde öne çıkan şeyler rüya sahnesine karışır. [6]
REM uykusu evre süreleri için zamanlandığında ve denekler, rüyalarını büyük çapta düzenlemeden veya unutmadan önce raporlar hazırlamak için uyandırıldığında, denekler bir REM uyku durumunda rüya gördükleri sürenin uzunluğunu doğru bir şekilde rapor etmişlrdir. Bazı araştırmacılar, "zaman genişlemesi" etkilerinin yalnızca derinlemesine düşünme üzerine gerçekleşiyor gibi göründüğünü ve gerçekten rüyalarda meydana gelmediğini tahmin ettiler. [7] REM uykusu ve rüya deneyimi arasındaki bu yakın ilişki, rüya görmenin doğasını açıklayan ilk rapor serisinin temelini oluşturuyordu: Bu, arasıra olmaktan ziyade düzenli bir gece olgusudur ve öngörülebilir her uyku periyodundaki yüksek frekanslı aktivite ile ilişkilidir. Yaşam boyunca tüm insanlarda yaklaşık her 60-90 dakikada bir sikluslar gerçekleşir.
REM uyku evreleri ve bunlara eşlik eden rüyalar gece boyunca giderek uzar, ilk bölüm en kısa olandır yaklaşık 10–12 dakika sürer ve ikinci ve üçüncü bölümler 15-20 dakikaya çıkar. Gecenin sonundaki rüyalar 15 dakikaya kadar uzayabilir. Ancak bunlar gece sona erdiğinde anlık uyarılmalar nedeniyle uykuyu kesintiye uğratan birkaç farklı bölüm olarak deneyimlenebilir. Rüya raporları, ilk REM evresinin bitiminden önce uyandırıldıklarında normal deneklerden % 50 oranında rapor edilebilir. Gecenin son REM evresinden uyandırıldığında bu hatırlama yaklaşık % 99'a çıkar. Rüyaları hatırlama yeteneğindeki artış, rüya imgeleminin, renklerin ve duyguların canlılığında gece boyunca yoğunlaşmayla ilgili görünür. [8]
Beyin aktivitesi
Uyku araştırmasının temel sorularından biri, beynin hangi bölümünün rüyaların video-işitsel deneyimini tetiklediğidir. Uyanma sırasında, zihnin iç imgelerinin çoğu beynin ön tarafından lateral prefrontal korteks (LPFC) tarafından kontrol edilir. Akıl yürütme, planlama ve strateji oluşturma, hafızada depolanan nesneleri yeni kombinasyonlar halinde bir araya getiren LPFC tarafından yürütülen yapıcı hayal gücünün sonuçlarıdır. REM uykusu sırasında, ancak LPFC inaktiftir. [9] [10] Dahası, LPFC hasarı olan kişilerde rüyalar hiç değişmez, bu da LPFC'nin rüyayı kontrol etmediğini doğrular.
Derin yavaş dalga uykusu sırasında, görüntüler uzun süreli hafıza konsolidasyonu sürecinde öncelikle hipokampus tarafından yönlendirilir ve ağırlıklı olarak REM uykusu rüyalarında görülen nesnelerin rastgele yeni kombinasyonu olmadan "oldukları gibi" olayların anılarını içerir. Bununla birlikte, REM uykusu sırasında, neokorteks ve hipokampus arasındaki iletişim, yüksek bir ACh seviyesiyle bozulur. [11,12]
LPFC (uyanmada olduğu gibi) ve hipokampus (yavaş dalga uykusunda olduğu gibi) tarafından yönlendirilmeden, REM uykusu sırasında görüntülerin tam olarak nasıl göründüğü belirsizdir. Yaygın bir açıklama, posterior kortikal bölgedeki nöronal toplulukların, önceki aktivite veya mevcut duyusal veya subkortikal stimülasyonla hazırlanmış, spontane aktivasyonu ve REM uykusunu karakterize eden ponto-genikülo-oksipital (PGO) dalgaları tarafından tetiklenmesidir. [13] Hobson & McCarley'in sözleriyle, neokorteks "beyin sapından gönderilen nispeten gürültülü sinyallerden kısmen tutarlı rüya görüntüleri üretmede bile kötü bir işin en iyisini" yapıyor. [14]
REM uykusu sırasındaki rüyaların yoğunluğunun ventral tegmental bölgenin dopaminerjik hücreleri tarafından yukarı veya aşağı yönlenebileceği de yaygın olarak kabul edilmektedir. Örneğin, dopaminerjik aktiviteyi bloke eden ilaçlar (örneğin, haloperidol) alışılmadık sıklıkta ve canlı rüya görmeyi engellerken, dopaminin artışı (örneğin l-dopa yoluyla) aşırı canlı rüya görmeyi ve kabusları uyarır. [14]
Düşler ve Bilişsel Kapasite
Baskın görüş, uyanan ve rüya gören zihnin bilişsel kapasiteleri açısından farklı olduğu yönündeyse de, rüya gören zihnin uyanık zihninki ile benzer bir bilişsel kapasiteye sahip olduğunu gösteren daha fazla kanıt vardır. Yani, rüya gören zihin uyanık bilinçte olduğu kadar iradeli ve rasyonel olabilir. [15] Berrak rüya görme, rüya halinde bu tür bilişsel kapasitenin, örneğin kendini yansıtma yoluyla sergilendiği açık bir örnektir; ancak, berrak olmayan rüyalarda yansıtıcı farkındalık, seçim, odaklanma vb. gibi işlevler de mümkündür. Kahan ve arkadaşlarının yaptığı bir çalışmada, rüya görme ve uyanma üstbiliş arasındaki ilişkiyi belirlemek için 16 katılımcıdan üretilen 72 rüya incelenmiştir. Fazik REM uykusunu yakalamak için özel ekipmanla bir prosedür yürüttükten sonra, katılımcılar uyandırılarak rüya anlatılarını oluşturdular. Bu anlatılar daha fazla analiz için yazıya döküldü ve katılımcıların 'seçim', 'aniden yakalanan dikkat', 'odaklanmış dikkat', 'özbilinç' gibi farklı bilişsel yeteneklerini derecelendirmek için sürekli ölçekli bir anket doldurmaları sağlandı. (birinin başkalarına nasıl göründüğüne dair endişe), 'yansıtıcı farkındalık', kendi düşüncelerini algılama yeteneği ('kendi düşünceleri ve duyguları' olarak etiketlenir), 'kendi davranışı' ve 'dış olaylar'. Bu çalışmanın katılımcıları, 'seçim' ve 'yansıtıcı farkındalık' konusundaki uyanık kapasitelerine daha yüksek bir yaygınlık derecesi verdiler, ancak diğer tüm özellikleri benzer şekilde derecelendirdiler. [15]
İlk anketi tamamladıktan sonra, katılımcılara Öznel Deneyimler Derecelendirme Ölçeği, Varyans Analizi (ANOVA) kullanılarak 9 bilişsel etkinliği derecelendirmek için ikinci bir anket verildi. Ortalama yaygınlık derecelendirmelerinin, katılımcıların uyanma deneyimlerine kıyasla düşünme, planlama, hayal etme ve hatırlama için daha düşük olduğu bulundu. [15] Dahası, rüya görme ve uyanma deneyimlerinin ortalama yaygınlık derecelendirmeleri, değerlendirme, konuşma, dinleme veya katılma (hem dış hem de iç olaylara) için farklılık göstermedi. Genel olarak yazarlar, rüya görme ve uyanma deneyimlerinin karar verme, problem çözme, planlama ve aracılık gibi yürütme süreçlerinde farklı olma ihtimalinin daha yüksek olduğunu, ancak akıl, mantık, yansıtma gibi analitik düşünce süreçlerini kullanımlarında benzer olma olasılıklarının daha yüksek olduğunu öne sürdüler. tefekkür, karşılaştırma ve zıtlık ve değerlendirme yeteneği. Bu, REM uykusunda üst düzey bilişsel yeteneğin olmadığı veya askıya alındığı konusunda meydan okuyan böyle bir çalışmadır. [15]
KAYNAKLAR
1. Dement, W.; Kleitman, N. (1957). "The Relation of Eye Movements during Sleep to Dream Activity". Journal of Experimental Psychology. 53 (5): 339–346. CiteSeerX 10.1.1.308.6874. doi:10.1037/h0048189. PMID 13428941.
2. Lee Ann Obringer (2006). How Dream Works. Archived from the original on April 18, 2006. Retrieved May 4, 2006.
3. "Brain Basics: Understanding Sleep". National Institute of Neurological Disorders and Stroke. 2006. Archived from the original on October 11, 2007. Retrieved December 16, 2007.
4. Aston-Jones G., Gonzalez M., & Doran S. (2007). "Role of the locus coeruleus-norepinephrine system in arousal and circadian regulation of the sleep-wake cycle." In G.A. Ordway, M.A. Schwartz, & A. Frazer Brain Norepinephrine: Neurobiology and Therapeutics. Cambridge UP.
5. Siegel J.M. (2005). "REM Sleep." Ch. 10 in Principles and Practice of Sleep Medicine. 4th ed. M.H. Kryger, T. Roth, & W.C. Dement, eds. Elsevier. 120–135. Accessed July 21, 2010. Psychology.uiowa.edu Archived November 23, 2012, at the Wayback Machine
6. Trimble, M.R. (1989). The Prefrontal Cortex: Anatomy, Physiology and Neuropsychology of the Frontal Lobe. British Journal of Psychiatry
7. Barbara Bolz. "How Time Passes in Dreams Archived 2016-01-31 at the Wayback Machine" in A Moment of Science. Indiana Public Media. September 2, 2009. Accessed August 8, 2010.
8. Takeuchi, Tomoka (June 2005). "Dream mechanisms: Is REM sleep indispensable for dreaming?". Sleep & Biological Rhythms. 3 (2): 56–63. doi:10.1111/j.1479-8425.2005.00165.x.
9. Braun, A. (1 July 1997). "Regional cerebral blood flow throughout the sleep-wake cycle. An H2(15)O PET study". Brain. 120 (7): 1173–1197. doi:10.1093/brain/120.7.1173. PMID 9236630.
10. Siclari, Francesca; Baird, Benjamin; Perogamvros, Lampros; Bernardi, Giulio; LaRocque, Joshua J; Riedner, Brady; Boly, Melanie; Postle, Bradley R; Tononi, Giulio (10 April 2017). "The neural correlates of dreaming". Nature Neuroscience. 20 (6): 872–878. doi:10.1038/nn.4545. PMC 5462120. PMID 28394322.
11. Solms, Mark (2014-02-25). The Neuropsychology of Dreams: A Clinico-anatomical Study (1 ed.). Psychology Press. doi:10.4324/9781315806440. ISBN 9781315806440.
12. Wierzynski, Casimir M.; Lubenov, Evgueniy V.; Gu, Ming; Siapas, Athanassios G. (February 2009). "State-Dependent Spike-Timing Relationships between Hippocampal and Prefrontal Circuits during Sleep". Neuron. 61 (4): 587–596. doi:10.1016/j.neuron.2009.01.011. PMC 2701743. PMID 19249278.
13. Lewis, Penelope A.; Knoblich, Günther; Poe, Gina (June 2018). "How Memory Replay in Sleep Boosts Creative Problem-Solving" (PDF). Trends in Cognitive Sciences. 22 (6): 491–503. doi:10.1016/j.tics.2018.03.009. PMID 29776467.
14. Solms, Mark (December 2000). "Dreaming and REM sleep are controlled by different brain mechanisms". Behavioral and Brain Sciences. 23 (6): 843–850. doi:10.1017/S0140525X00003988. PMID 11515144.
15. Kahan, Tracey L.; LaBerge, Stephen P. (September 2011). "Dreaming and waking: similarities and differences revisited". Consciousness and Cognition. 20 (3): 494–514.